Người dân xã Nga An (huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa) có một món ăn khá lạ: Hoa đá. Loại món ăn này còn có rất nhiều tên gọi khác nhau như rêu đá, mộc thạch, máng.
Để có được món ăn này, người dân phải “đi săn” trên đỉnh Nga Sơn và nó chỉ xuất hiện sau những cơn mưa rào mùa hè.
Món ăn “kỳ quái”
Được sự giới thiệu của một người bạn quê ở Nga Sơn, tôi hồ hởi về vùng đất này, để được mục sở thị về món ăn “kỳ quái”. May cho tôi, đêm đầu tiên ở Nga Sơn, trời mưa tầm tã. Sáng hôm sau, khi trời vừa tạnh ráo, tôi đã nghe chủ nhà và mấy bà hàng xóm í ới gọi nhau lên núi lấy máng (người dân địa phương nơi đây thường gọi rêu đá là máng)
Chuẩn bị đồ nghề gồm bao tải, găng tay, ủng… tôi theo chân người dân địa phương lên núi. Từ xóm 12 – Nga An vào khu vực núi có máng không xa lắm, nhưng do trời mưa, nên đường đi vào khá khó khăn. Nhóm lấy máng có gần chục người, họ đều là những người có kinh nghiệm lấy máng từ nhiều năm nay. Mọi người dặn dò tôi phải mặc đồ bảo hộ cẩn thận, bởi trời vừa mưa xong leo núi rất khó khăn, hơn nữa lại rất nhiều muỗi vằn.
Khu vực sườn núi mà chúng tôi trèo lên tìm máng gần sát nơi khai thác đá của một cơ sở. Thế nên, chưa leo núi, tôi đã có thể cảm nhận được sự nguy hiểm ở nơi đây, bởi phần chân núi có những điểm đã bị đánh mìn làm rạn nứt và phía trên sườn núi lại là những cạnh đá sắc nhọn như lưỡi dao.
Leo được một đoạn tôi đã thấy được những cụm máng đầu tiên. Máng nằm ở trên những sườn núi đá vôi, có thể mọc ở các kẽ đá, dưới chân bụi cỏ, thậm chí ở ngay trên mặt phiến đá, mỏm đá. Có cụm to bằng vốc tay, cũng có cụm to bằng cái thúng, cái mẹt, thậm chí to bằng cả cái chiếu.
Tuy vậy, không phải cứ chỗ nào có đá là có máng, bởi máng nằm rải rác trên khắp sườn núi, có những khi tìm kiếm một lúc lâu vẫn không thấy một cụm nhỏ nào, nhưng cũng có khi, thấy cả một vùng lớn. Máng được hình thành nhờ nước mưa đọng lại trên các phiến đá.
Máng rất mọng nước, mềm mềm, nhũn nhũn và có mùi hơi tanh, màu xanh vàng. Người dân nơi đây đi lấy máng về nhà, phải tiến hành ngâm nước, nhặt hết rác bẩn. Để có thể ăn được, họ sẽ trần qua nước sôi để “khử trùng”, sau đó mới chế biến thành các món ăn tùy ý. Nếu như không ăn hết, họ cho ra những cái mẹt, rồi đem phơi khô để dành.
Cô Mai Thị Thiện kể, để máng được khô, phải phơi từ 5 – 6 ngày nắng to mới đạt yêu cầu, bởi máng chứa rất nhiều nước. Chính vì vậy, khi muốn ăn, người ta lại phải ngâm máng khô trong nước cả ngày trời để máng ngấm nước trở lại mới có thể sử dụng. Cô Thiện nói với tôi: “Khi có nước thì nhìn nó thế đấy, chứ đem về phơi khô lên rồi nó lại cong queo như mộc nhĩ ấy. Thế nên, ở đây, máng còn có tên gọi là mộc thạch hay hoa đá. Máng khô ăn sẽ ròn hơn. Tuy nhiên, máng ăn tươi vẫn là ngon nhất, chứ để phơi khô, vừa hao mà lại mất đi độ ngậy, độ ngọt mát của máng”.
Một người dân phụ họa thêm “Nó cũng không hẳn là giống mộc nhĩ đâu, vì lúc khô máng chỉ còn là những sợi nhỏ tí, đan vào nhau không thành hình dạng, lại rất ròn, nên phơi khô rồi thì rất dễ bị vụn ra, không giữ nguyên được hình như mộc nhĩ nữa”.
Thành quả gần 2 tiếng đồng hồ làm việc là mấy bao tải máng, ước chừng mỗi người cũng được khoảng 25 – 30kg. Ngay khi vừa về tới nhà, mọi người nhanh chóng tiến hành công việc rửa máng. Máng nằm ở đất đá nên phải rửa đến cả chục lần mới sạch. Người phụ nữ tên Minh cho biết, người ta có thể chế biến máng thành nhiều món ăn khác nhau. Nhưng người dân nơi đây, thường để ăn sống, chấm với mắm tôm và kẹp bánh đa ăn, người nào cầu kỳ hơn thì có thể làm nộm giống như nộm sứa hoặc xào với lòng gà. Tôi rất mong được thưởng thức món ăn đặc biệt này.
Nguồn: http://dantri.com.vn/du-lich-kham-pha/bam-da-san-reu-dac-san-1378948647.htm
